เรื่องราวสมุนไพรถิ่นกำเนิดทั้งในไทยและต่างประเทศ

ข่าตาแดง

ข่าตาแดง ชื่อวิทยาศาสตร์ Alpinia officinarum Hance (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Languas officinarum (Hance) Farw., Languas officinarum (Hance) P.H.Hô) จัดอยู่ในตระกูลขิง (ZINGIBERACEAE)

สมุนไพรข่าตาแดง มีชื่อเรียกอื่นว่า ข่าเล็ก (ไทย)

สรรพคุณของข่าตาแดง

• หัวข่าตาแดงใช้กินเป็นยาขับลมให้กระจาย (หัว)
• หัวมีคุณประโยชน์เป็นยาระบาย (หัว)
• ต้นใช้เป็นยารักษาบิดประเภทที่ตกเป็นเลือด (ต้น)
• ใช้เป็นยาขับเลือดที่เน่าในช่องคลอดของสตรี แล้วก็ช่วยขับลมในไส้ ด้วยการนำหัวข่าตาแดงมาโขลกคั้นกับน้ำส้มมะขามเปียกและก็เกลือโดยประมาณ 1 ถ้วยชาม แกงเขื่องๆให้หญิงที่พึ่งจะคลอดลูกใหม่ๆกินให้หมด (หัว)
• หัวใช้เป็นยารักษาโรคบาดทะยักปากมดลูกของสตรี (หัว)
• ใบใช้เป็นยาใช้ภายนอกรักษาขี้กลาก (ใบ)
• ดอกใช้เป็นยาใช้ภายนอกรักษาโรคเกลื้อน (ดอก)
• หัวใช้เป็นยาช่วยทุเลาอาการฟกช้ำบวม (หัว)
• หัวมีคุณประโยชน์ช่วยรักษาอาการพิษ ช่วยรักษาอาการพิษโลหิตทำ (หัว)

ประโยช์จากข่าใหญ่

• หน่อสามารถประยุกต์ใช้ปรุงอาหารได้

ที่มา.. medthai

แคหัวหมู

แคหัวหมู ชื่อวิทยาศาสตร์ Markhamia stipulata var. stipulata จัดอยู่ในตระกูลแคหางค่าง (BIGNONIACEAE)

สมุนไพรแคหัวหมู ยังมีชื่อแคว้นอื่นๆว่า แคหมู แคพุงหมู แคหัวหมู (ทั่วๆไป), แคปุ๋มหมู (เชียงใหม่), แคขอน แคหางต่าง แคหางค่าง (เลย), แคอาว (จังหวัดนครราชสีมา), ขุ่ย แคว (กระเหรี่ยง แม่ฮ่องสอน), แคหมากลิ่ม (เงี้ยว แม่ฮ่องสอน), แคยอดดำ (ภาคใต้) ฯลฯ และก็อีกข้อมูลหนึ่งได้บอกว่าแคหัวหมูยังมีชื่อเรียกตามเขตแดนอื่นๆอีกว่า แคป่า แคหางค่าง (คนเมือง), แควะ เปาะแควะ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), แคว (กะเหรี่ยง), ตะหย่ากุ๊มีเหมาะสม (กะเหรี่ยงแดง), แคฝอย (ไทลื้อ), แคหางค่าง (ไทใหญ่), ปั้งอ่ะ (ม้ง), ดอกแก ดอกแกป่า (ลั้วะ), ไฮ่ไม้แก้ (ปะหล่อง), ต่าด้าวเดี๋ยง (เมี่ยน) ฯลฯ

คุณประโยชน์ของแคหัวหมู

• เปลือกต้นใช้ต้มรับประทานเป็นยารักษาโรคอัมพฤกษ์ (เปลือกต้น)

คุณประโยชน์ของแคหัวหมู

• ดอก (กลีบ) และก็ผลอ่อนหรือฝักอ่อน เอามาลวกหรือนึ่งรับประทานกับน้ำพริกหรือถ้าไม่อย่างนั้นก็อาจจะนำไปยำก็ได้ หรือถ้าไม่อย่างนั้นก็อาจจะนำดอกมาปิ้งแล้วสับคั่วกับน้ำพริกก็ได้ บ้างก็นำถั่วเน่าที่ตำผสมกับพริกรวมทั้งหัวหอมมายัดใส่เอาไว้ภายในดอกแล้วหลังจากนั้นก็ค่อยนำไปปิ้งรับประทานก็ได้ มีความเห็นว่ามีรสขม แม้กระนั้นรสดีเลิศ หรือถ้าไม่อย่างนั้นก็อาจจะนำฝักอ่อนมาเผาแล้วขูดขนออก รับประทานร่วมกับน้ำพริก โดยจะมีรสขมน้อย นอกเหนือจากนี้ยังคงใช้ดอกนำไปทำครัว เป็นต้นว่า การนำมาผัดก็ได้ แต่ว่าไม่นิยมนำไปแกง
• ไม้แคหัวหมู สามารถประยุกต์ใช้ก่อสร้างบ้านเรือนได้

ที่มา.. medthai

กาสามปีก

กาสามปีก ชื่อวิทยาศาสตร์ Vitex peduncularis Wall. ex Schauerr จัดอยู่ในตระกูลกะเพรา (LAMIACEAE หรือ LABIATAE)

สมุนไพรกาสามปีก มีชื่อแคว้นอื่นๆว่า ตีนนกผู้ มะยาง ห้าชั้น (จังหวัดเชียงใหม่), สวองหิน (จังหวัดโคราช), ไข่เน่า (จังหวัดโคราช, จังหวัดลพบุรี), เน่า (จังหวัดลพบุรี), ขี้มอด (จังหวัดนครปฐม), แคตีนนก (จังหวัดกาญจนบุรี), กะพุน ตะพรุน (เมืองจันท์), ตะพุน ตะพุนทอง ตะพุ่ม สะพุนทอง (จังหวัดตราด), กานน สมอกานน สมอตีนนก สมอหิน (จังหวัดราชบุรี, ประจวบคีรีธันธ์), สมอป่า สมอหิน (จังหวัดประจวบคีรีขันธ์), นนเด็น (จังหวัดปัตตานี), ตาโหลน (จังหวัดสตูล), กาสามปีก กาจับหลัก ตีนนกผู้ มะยางห้าชั้น (ภาคเหนือ), กาสามซีก กสามปีก ตีนกา สมอบ่วง (ภาคกลาง), โคนสมอ ตีนนก สมอตีนเป็ด สมอหวอง (ภาคทิศตะวันออก), ปะถั่งมิ เปอต่อเหมะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), นน สมอตีนเป็ด (ภาคใต้), ลือแบ ลือแม (จังหวัดนราธิวาส-มาเลเซีย), ไม้เรียง (เมี่ยน), ตุ๊ดอางแลง (ขมุ) ฯลฯ

คุณประโยชน์ของกาสามปีก

• เปลือกต้นใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ (เปลือกต้น)
• ในประเทศอินเดียจะใช้น้ำต้มจากใบและก็เปลือกเป็นยาลดไข้ และก็มั่นใจว่าน้ำคั้นจากใบมีคุณประโยชน์ทางยา (ใบ, เปลือกต้น)
• เปลือกต้นใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้นิ่วในทางเดินปัสสาวะ (เปลือกต้น)
• แก่นไม้ใช้เป็นยาแก้ปัสสาวะดำหรือปัสสาวะเป็นเลือด (แก่นไม้)
• บางข้อมูลบอกว่า ราก ต้น รวมทั้งใบของสมุนไพรประเภทนี้สามารถประยุกต์ใช้เป็นยารักษาโรคไข้จับสั่นหรือไข้ป่าได้ (ต้น ,ราก, ใบ)

คุณประโยช์จากกาสามปีก

• ใบอ่อน ยอดอ่อน เอามาลวกหรือต้มกินเป็นผัก ให้รสฝาดมัน
• ชาวเมี่ยนจะใช้ใบเอามาตากแห้งแล้วต้มกับน้ำเสมือนชา ให้รสดี
• ในประเทศปากีสถานจะใช้ใบอ่อนกินเป็นผักรวมทั้งกินผลสุกด้วย
• แก่นไม้ใช้ในการก่อสร้างต่างๆทำเครื่องมือเครื่องใช้ทั่วๆไป เป็นต้นว่า เสา พื้น กระดาน รอด ตง พาย กรรเชียง ครก สาก พานด้านหลัง รางปืน อื่นๆอีกมากมาย ใช้ในงานแกะสลักได้ดี และก็ใช้ทำฟืน

ที่มา.. medthai

กระดอม

กระดอม หรือ ลูกกระดอม ชื่อวิทยาศาสตร์ Gymnopetalum chinensis (Lour.) Merr. (ชื่อพ้อง Gymnopetalum cochinchinense (Lour.) Kurz) จัดอยู่ในตระกูลแตง (CUCURBITACEAE)

สมุนไพรกระดอม มีชื่อเขตแดนอื่นๆว่า ขี้กาป่าดง ขี้กาน้อย (จังหวัดสระบุรี), ผักแคบป่า (น่าน), ขี้กาลาย (จังหวัดโคราช), ดอม (นครศรีธรรมราช), ผักขาว (จังหวัดเชียงใหม่), มะนอยหก มะนอยหกฟ้า (แม่ฮ่องสอน), มะนอยจา (ภาคเหนือ), ขี้กาเหลี่ยม (ภาคอีสาน) ฯลฯ มีเขตการกระจายชนิดในประเทศประเทศอินเดีย พม่า ศรีลังกา ภูมิภาคมาเลเซีย รวมทั้งภูมิภาคอินโดจีน ส่วนในประเทศเทศไทยนั้นมีการกระจัดกระจายประเภทอยู่ทั่วทุกภาค

สรรพคุณของกระดอม

• ผลใช้ต้มน้ำกินช่วยทำนุบำรุงเลือด (ผล)
• เม็ดใช้เป็นยาบำรุงธาตุภายในร่างกาย (เม็ด) หรือจะใช้รากก็ได้ด้วยเหมือนกัน
• ช่วยดับพิษเลือด (ผลอ่อน) บางข้อมูลกล่าวว่าใช้รากก็ได้
• ช่วยดับพิษร้อนในร่างกาย ช่วยปรับเลือดเย็น (ผลอ่อน)
• ช่วยแก้ไข้ แก้ไข้จับสั่น ด้วยการใช้ผลแห้งราว 15-16 ผล (หนักราว 10 กรัม) เอามาต้มกับน้ำพอควร แล้วต้มน้ำให้เหลือ 1 ใน 3 แล้วเอามาดื่มก่อนที่จะรับประทานอาหารช่วงเวลาเช้าแล้วก็เย็น หรือในตอนที่มีลักษณะอาการไข้ (ผลอ่อน) บางข้อมูลกล่าวว่ารากก็มีคุณประโยชน์แก้ไข้ได้เช่นเดียวกัน
• เม็ดเอามาต้มกับน้ำ ใช้กินเป็นยาลดไข้ (เม็ด)
• ใบกระดอมนำมาคั้นมัวแต่น้ำ ใช้หยอดตาแก้อาการตาอักเสบได้ (ใบ)
• ช่วยขับน้ำลาย (เม็ด)
• ผลช่วยแก้อาการสะอึก (ผลอ่อน)
• ผลอ่อนช่วยสำหรับการเจริญอาหาร (ผลอ่อน)
• ช่วยสำหรับในการย่อยของกิน (เม็ด) แต่ว่าบางข้อมูลบอกว่าใช้รากก็ได้
• เม็ดช่วยขับน้ำดี (เม็ด)
• ผลอ่อนมีรสขม ช่วยบำรุงรักษาน้ำดี (ผลอ่อน)
• ช่วยแก้ดีฝ่อ ดีแห้ง อาการบ้าเพ้อ ผีเข้าผีออก (ผลอ่อน)
• เม็ดช่วยรักษาโรคสำหรับในการแท้งลูก (เม็ดราก)
• ผลกระดอม คุณประโยชน์ช่วยรักษามดลูกภายหลังการคลอดลูกหรือแท้งลูก (ผลอ่อน)
• ช่วยทำนุบำรุงมดลูก (ผลอ่อน)
• ช่วยทำนุบำรุงนมของสตรี (ผลอ่อน)
• ช่วยทำลายพิษไม่ถูก แก้เป็นพิษ (ผลอ่อน)
• เม็ดจู๋มช่วยแก้พิษแสดง ใช้เป็นยาทำลายพิษจากการกินผลไม้ที่เป็นพิษ ใช้ทำลายพิษจากพืชเป็นพิษประเภทต่างๆ(เม็ด)
• ใบช่วยแก้พิษโรคบาดทะยัก (ใบ)
• ในประเทศอินเดียใช้รากกระจู๋มแห้งที่เอามาบดผสมกับน้ำร้อน ใช้เป็นยาใช้ภายนอกเช็ดนวดตามกล้ามที่มีลักษณะอาการเมื่อยเนื้อเมื่อยตัว (ราก)
• สมุนไพรกระดอมเป็นองค์ประกอบหนึ่งในตำรับยาแก้ไข้จันทน์ลีลา ตำรับยาหอมนวโกฐ รวมทั้งตำรับยาหอมอินทจักร์
• ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรกระดอม ช่วยยั้งการจับกุมกันของเกล็ดเลือดแล้วก็ช่วยปรับกล้ามเรียบหดตัว

คุณประโยชน์ที่ได้รับมาจากกระดอม

• ผลอ่อนของกระดอมสามารถเอามากินได้ แม้กระนั้นผลแก่หรือผลสุกห้ามกินด้วยเหตุว่าเป็นพิษ (ผล)
• ผลนิยมประยุกต์ใช้ทำแกงที่เรียกว่าแกงป่าหรือแกงคั่ว โดยผ่าเอาเม็ดออกก่อนประยุกต์ใช้แกง หรือไม่ก็อาจจะนำมาใช้ลวกจิ้มรับประทานกับน้ำพริกก็ได้เหมือนกัน

ที่มา.. medthai

ชาข่อย

ชาข่อย ชื่อสามัญ Wild tea

ชาข่อย ชื่อวิทยาศาสตร์ Acalypha siamensis Oliv. ex Gage จัดอยู่ในตระกูลยางพารา (EUPHORBIACEAE)

สมุนไพรชาข่อย มีชื่อเขตแดนอื่นๆว่า กาน้ำ ชาญวณ (จ.กรุงเทพฯ), ผักดุก ผักดูด (จังหวัดประจวบคีรีขันธ์), ชาป่า (จังหวัดปัตตานี), ชาฤาษี (ภาคกึ่งกลาง), จ๊าข่อย (ภาคเหนือ) ฯลฯ

คุณประโยชน์ของชาข่อย

• น้ำต้มใบหรือชงใบสามารถประยุกต์ใช้แทนใบชาได้ ใช้ดื่มกินเป็นยาบำรุงธาตุภายในร่างกาย (น้ำต้มหรือชงใบ)
• ทั้งยังต้นใช้ตำเป็นยาพอกร่างกายช่วยลดไข้ (อีกทั้งต้น)
• ช่วยย่อย (น้ำต้มหรือชงใบ)
• ช่วยขับเยี่ยว (น้ำต้มหรือชงใบ)
• อีกทั้งต้นเอามาต้มกับน้ำกินเป็นยาแก้โรคไตพิการ หรือจะใช้น้ำต้มหรือชงใบเอามาดื่มรับประทานเป็นยาแก้ไตพิการก็ได้เช่นเดียวกัน (อีกทั้งต้น, ใบ)
• ช่วยแก้น้ำเหลืองเสีย (น้ำต้มหรือชงใบ)

ประโยชน์ของชาข่อย

• ต้นชาข่อยนิยมปลูกเป็นไม้ประดับกลางแจ้ง หรือใช้ปลูกเพื่อทำแนวรั้วตามสถานที่ต่างๆได้

ที่มา.. medthai

ทองกวาว

ทองกวาว ชื่อสามัญ Bastard teak, Bengal kino, Kino tree, Flame of the forest

ทองกวาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Butea monosperma (Lam.) Taub. จัดอยู่ในตระกูลถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) รวมทั้งอยู่ในตระกูลย่อยถั่ว FABOIDEAE (PAPILIONOIDEAE หรือ PAPILIONACEAE)

สมุนไพรทองกวาว มีชื่อแคว้นอื่นๆว่า จาน (จังหวัดอุบลราชธานี), จ้า (จังหวัดสุรินทร์), ทองต้น (จังหวัดราชบุรี), ทองธรรมชาติ ทองพรหมชาติ (ภาคกลาง), กวาว ก๋าว (ภาคเหนือ), ดอกจาน (ภาคอีสาน), จอมทอง (ภาคใต้), กวาวต้น ฯลฯ

สรรพคุณของทองกวาว

• รากทองกวาวมีสรรพคุณช่วยบำรุงธาตุ (ราก)
• รากทองกวาวใช้ต้มรักษาโรคประสาท (ราก)
• ดอกทองกวาวใช้ต้มดื่มช่วยถอนพิษไข้ได้ (ดอก)
• ช่วยแก้กระหายน้ำ (ดอก)
• ช่วยสมานแผลปากเปื่อย (ดอก)
• แก่นสามารถใช้ทาแก้อาการปวดฟันได้ (แก่น)
• ดอกใช้หยอดตาแก้อาการตาแดง เจ็บตา ปวดตา ระคายเคืองตา ตามัว ตาแฉะ ตาฟาง (ดอก)
• ช่วยแก้อาการท้องร่วง (ยาง)
• ทองกวาวมีสรรพคุณช่วยแก้อาการท้องขึ้น (อาการท้องอืดเพราะลมในกระเพาะอาหารเฟ้อขึ้น) (ใบ)
• ฝัก ใบ หรือเมล็ด นำมาต้มเอาแต่น้ำใช้เป็นยาขับพยาธิหรือพยาธิตัวกลม (ฝัก, ใบ, เมล็ด)
• ใช้บำบัดพยาธิภายใน (เมล็ด)
• ดอกใช้ต้มดื่มช่วยขับปัสสาวะ (ดอก)
• ใบช่วยรักษาริดสีดวง (ใบ)
• ดอกหรือใบใช้ต้มดื่มเป็นยาแก้ปวดได้ (ดอก, ใบ)
• เมล็ดนำมาบดผสมกับมะนาว นำมาทาบริเวณที่เป็นผดผื่นแดง อักเสบ คัน และแสบร้อน (เมล็ด)
• ใบใช้ตำพอกฝีและสิว แก้อาการปวด และช่วยถอนพิษได้ (ใบ)
• ดอกช่วยแก้พิษฝี (ดอก)
• รากทองกวาวนำมาใช้ประคบบริเวณที่เป็นตะคริวได้ (ราก)
• ช่วยลดกำหนัด (ดอก)
• สารสกัดจากเปลือกทองกวาวสามารถช่วยเพิ่มขนาดหน้าอกให้ใหญ่ขึ้นได้ แต่จะทำให้จำนวนอสุจิลดลง (เปลือก)

ประโยชน์ของ ทองกวาว

• ดอกใช้ย้อมสีผ้า โดยจะให้สีแดง
• ลำต้นเมื่อนำมาสับเป็นแผลจะมียางไหลออกมา สามารถนำมาใช้แทน Kimo ได้ หรือที่เรียกว่า Bengal kino
• เส้นใยจากเปลือกสามารถนำมาใช้ทำเป็นเชือกหลวม ๆ และกระดาษได้
• ใบสดนำมาใช้ห่อของ
• ใบทองกวาวใช้ตากมะม่วงกวน
• ใบใช้เป็นอาหารสำหรับช้างและวัวควายได้
• ในอินเดียใช้ใบนำมาปั้นเป็นถ้วยไว้ใส่อาหารและขนมแทนการใช้พลาสติก
• เนื้อไม้สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องเรือนและเครื่องมือทางการเกษตรได้
• เนื้อไม้เมื่อแห้งจะมีน้ำหนักเบาและหดตัวมาก จึงสามารถใช้ทำกระดานกรุบ่อน้ำ ทำเรือขุดหรือเรือโปงใช้ชั่วคราว หรือใช้กั้นบ่อน้ำ ร่องน้ำ และกังหันน้ำได้
• ทองกวาวจัดเป็นไม้มงคลนาม คนไทยสมัยก่อนเชื่อว่าหากบ้านใดปลูกต้นทองกวาวไว้ประจำบ้านจะทำให้มีเงินมีทองมาก คือสามารถมีทองได้ตามชาติหรือมีทองมากมายนั่นเอง นอกจากนี้ดอกทองกวาวยังมี
• ความสวยงามเรืองรองเหมือนทองธรรมชาติอีกด้วย โดยตำแหน่งที่ปลูกก็คือทิศใต้ และถ้าปลูกในวันเสาร์ก็จะยิ่งเป็นมงคลขึ้นไปอีก หรือถ้าจะให้เป็นสิริมงคลมากยิ่งขึ้นผู้ปลูกควรเป็นผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือหรือเป็นผู้ที่ประกอบคุณงามความดีก็จะเป็นสิริมงคลยิ่งนัก

ที่มา.. medthai

การะเกด

การะเกด ชื่อวิทยาศาสตร์ Pandanus tectorius Parkinson ex Du Roi จัดอยู่ในตระกูลเตยทะเล (PANDANACEAE)

สมุนไพรการะเกด มีชื่อแคว้นอื่นๆว่า การะเกด การะเกดด่าง ลำเจียกหนู (กรุงเทพฯ), เตยด่าง เตยหอม (ภาคกลาง) ฯลฯ1

หมายเหตุ : ต้นการะเกดที่พูดถึงในเนื้อหานี้เป็นพรรณไม้คนละจำพวกกันกับต้นเตยทะเล (Seashore Screwpine) ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pandanus odorifer (Forssk.) Kuntze (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Pandanus odoratissimus L.f.)

คุณประโยชน์ของการะเกด

• ดอกมีกลิ่นหอมหวน รสอ่อนโยน ใช้ปรุงเป็นยาหอม ทำให้ชุ่มชื่นหัวใจ ใช้เป็นยาแก้โรคในอก เจ็บอก เจ็บคอ แก้เสมหะ บำรุงหัวใจ แล้วก็บำรุงธาตุ (ดอก)
• ยอดใช้ต้มกับน้ำให้สตรีดื่มหลังจากนั้นคลอดบุตรใหม่ๆ

ประโยชน์ซึ่งมาจากการะเกด

• ผลแก่จัด (ผิวผลเป็นสีแดง) สามารถเอามากินได้ ซึ่งจะมีรสชาติเหมือนสับปะรด
• ดอกหอมใช้กินได้ มีรสขมน้อย
• ดอกใช้อบกลิ่นเสื้อผ้าให้หอม (สตรีโบราณนิยมเอามาใส่หีบ เพื่ออบกลิ่นเสื้อผ้าให้หอม)
• ใช้ดอกไปเคี่ยวกับน้ำมันที่ผลิตขึ้นมาจากมะพร้าวหรือมันหมู แล้วปรุงเป็นน้ำมันใส่ผม ซึ่งในแต่ก่อนนิยมใช้กันมากมาย
• ใบการะเกดสามารถประยุกต์ใช้ในการจักสานทำเป็นอุปกรณ์ใช้สอยต่างๆได้ดิบได้ดี ได้แก่ กระสอบ เสื่อ หมวก กระเป๋า อื่นๆอีกมากมาย เป็นวัตถุดิบของงานฝีมือที่ดีและก็หาได้ง่าย
• การะเกดเป็นไม้ที่มีรูปทรงเฉพาะตัวที่สวยงามประหลาดตา ดอกมีกลิ่นหอมหวน ปลูกเลี้ยงได้ง่าย มีความคงทน อายุยืนยาว แล้วก็หาประเภทปลูกได้ง่าย ก็เลยสามารถเอามาปลูกเป็นไม้ประดับได้ดี (เหมาะสำหรับปลูกตามที่ชื้นแฉะหรือริมฝั่งน้ำ)

ที่มา.. medthai